ABC Unii Europejskiej

1. Unia Europejska - informacje
Początki współczesnej Unii Europejskiej to czasy bezpośrednio po zakończeniu II Wojny światowej. Wówczas w głowach tak wybitnych polityków francuskich jak Jena Monet i Robert Schuman narodził się pomysł połączenia interesów, wcześniej nierzadko skłóconych ze sobą państw europejskich. Rozpoczęło się od łączenia interesów gospodarczych. W 1951 r. sześć krajów: Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, Niemcy, Włochy postanowiło utworzyć Europejską Wspólnotę Węgla i Stali. Następnie w 1957r. powstały Europejska Wspólnota Gospodarcza i Europejska Wspólnota Energii Atomowej. Kolejne lata rozwoju dzisiejszej UE to stopniowe przekształcanie Wspólnoty Gospodarczej we wspólnotę polityczną społeczną. Przełomem w tworzeniu jednego europejskiego organizmu było podpisanie na początku 1992r. Traktatu z Mastricht, który powołał do życia UE. Czym dziś jest Unia? Fachowcy wspominają o trzech filarach określających charakter Wspólnoty. Pierwszy to gospodarka, której symbolem jest wspólny pieniądz - Euro. Drugim filarem jest polityka zagraniczna i bezpieczeństwo, co wiąże się m. in. Z dbaniem o przestrzeganie praw człowieka czy umacnianiem demokracji. Trzeci wreszcie filar to sprawy związane z bezpieczeństwem wewnętrznym, czyli m. In ze współpracą policji z poszczególnych krajów oraz ochrona granic UE.

2. Instytucje Unii Europejskiej
a) Rada UE
Rada składa się z przedstawicieli rzšdów państw członkowskich UE, przy czym od 1992 roku przyjęto zapis, iż każde państwo musi być reprezentowane na szczeblu ministerialnym (choć mogą to być ministrowie reprezentujący np. niemieckie landy a nie rząd federalny). Za bieżącą działalność Rady odpowiada przewodniczący. Jest to przedstawiciel tego samego państwa, które przewodniczy całej Unii Europejskiej. Rada Unii Europejskiej podejmuje wszystkie decyzje według trzech procedur głosowania: zwykłą większością głosów, kwalifikowaną większością głosów oraz jednomyślnie, przy czym w posiedzeniu muszą uczestniczyć przedstawiciele co najmniej ośmiu państw. Ministrowie mają do pomocy różnego rodzaju organy pomocnicze. Najważniejszym z nich jest Komitet Stałych Przedstawicieli - COREPER (skrót z fr. Comité des Representants Permanents). O jego randze świadczy fakt, że niemal wszystkie omawiane na forum Rady problemy muszą być wcześniej przedyskutowane na forum COREPER. Komitet tworzą stali przedstawiciele państw przy Wspólnocie w randze ambasadorów.

b) Komisja Europejska
W obecnym kształcie Komisja Europejska istnieje od ostatniego poszerzenia Wspólnoty, czyli od 1 stycznia 1995 roku i liczy 20 członków - komisarzy. Przede wszystkim komisarze muszą być obywatelami państwa członkowskiego UE. Komisja Europejska to także skomplikowany aparat administracyjny. Podzielona jest na 24 dyrekcje generalne (wcześniej oznaczone kolejnymi numerami, np. DG IV -Konkurencja itp.), których zakres obowiązków odpowiada całości tematyki, którą zajmuje się Wspólnota, oraz kilkanaście wyspecjalizowanych agencji i służb pomocniczych. Całość nadzorują merytorycznie odpowiedni komisarze. Komisja, chociaż spełnia wiele istotnych funkcji, jest przede wszystkim organem wykonawczym Wspólnot.

c) Parlament Europejski
Dopiero w 1979 roku odbyły się pierwsze bezpośrednie i powszechne wybory do tego ciała. Rzeczą charakterystyczną jest brak jednolitej ordynacji wyborczej. Każde z państw członkowskich UE samo ustaliło model wyborów do PE. Metody pracy Parlamentu są w większości przypadków podobne do pracy parlamentów krajowych. Kompetencje Parlamentu można podzielić na trzy podstawowe dziedziny: o Współudział w procesie tworzenia prawa o Finanse Wspólnoty o Kontrola

d) Rada Europejska
Obecnie wszystkie państwa, które należą do UE reprezentowane są na forum Rady Europejskiej przez dwie osoby: szefa rządu i ministra spraw zagranicznych. Dwoma wyjątkami są Francja i Finlandia, które zamiast premiera reprezentują prezydenci tych krajów. Ze względu na swój skład, Rada praktycznie nie ma ograniczeń przedmiotowych w stosunku do spraw, którymi może się zajmować. Kompetencje Rady Europejskiej zostały doprecyzowane dopiero zapisami Traktatu o Unii Europejskiej. Zapisano w nim, że "stymuluje ona rozwój UE i określa ogólne kierunki jej polityki".

e) Trybunał Sprawiedliwości i Sąd Pierwszej Instancji
Od stycznia 1995 (ostatnie poszerzenie) TS składa się z 15 sędziów, którzy powoływani są na to stanowisko przez rządy swoich państw (każde państwo ma jednego sędziego). Ich kadencja trwa 6 lat, ale nie ma ograniczeń co do ilości kadencji. Kandydaci na stanowisko sędziego Trybunału muszą spełniać właściwie tylko jedno kryterium - powinni być wysokiej klasy specjalistami w dziedzinie prawa i mieć kwalifikacje niezbędne do zasiadania w Trybunale. Zakres działalności Trybunału jest bardzo szeroki. Pełni on wielorakie funkcje sądowe (np. sąd pracy, sąd konstytucyjny).

f) Trybunał Obrachunkowy
Trybunał Obrachunkowy, którego siedziba znajduje się w Luksemburgu, wbrew swej nazwie nie jest sądem. Jego zadanie ogranicza się właściwie do jednej funkcji: kontroli finansów Wspólnot. Może, więc tylko wskazywać nieprawidłowości, ale nie może wydawać wyroków i sądzić sprawców. Jest on zobowiązany do corocznego przedkładania innym instytucjom UE sprawozdania ze swej działalności. Członków Trybunału jest 15.

g) Komitet Ekonomiczno społeczny
Członkowie Komitetu to przedstawiciele różnego rodzaju grup lobbingowych, związanych z różnymi działami gospodarki czy dziedzinami produkcji. Rzeczą charakterystyczną jest fakt zasiadania w nim niemal w równej ilości pracodawców i pracobiorców. W skład komitetu wchodzą obecnie 222 osoby, które mianowane są przez Radę Unii Europejskiej na kadencję 4-letnią (mandat ich jest odnawialny). Kompetencje komitetu, ze względu na traktatowo zapisany charakter ciała konsultatywnego, są dość zawężone. Praktycznie ograniczają się do wydawania niewiążących opinii.

h) Komitet Regionów
To drugi organ pomocniczy UE. Powstał dopiero na podstawie zapisów Traktatu o Unii Europejskiej (1992). Członkowie komitetu, to reprezentacja władz lokalnych i regionalnych państw należących do UE, a w jego skład wchodzi obecnie 222 członków (i 222 ich zastępców). Tak jak w Komitecie Ekonomiczno-Społecznym, mianowane są przez Radę Unii Europejskiej na kadencję 4-letnią (mandat ich jest odnawialny).

i) Europejski Bank Centralny
Powstał w 1998 roku z przekształcenia Europejskiego Instytutu Walutowego. O jego powstaniu zdecydowały zapisy Traktatu z Maastricht. EBC jest organem wykonawczym Europejskiego Systemu Banków Centralnych (ESBC), który tworzy wraz z 15 bankami centralnymi krajów wchodzących w skład UE.

j) Europejski Bank Inwestycyjny
Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) powstał już w 1957 roku na mocy zapisów Traktatu Rzymskiego. Członkiem EBI staje się więc automatycznie każde państwo, które zostaje członkiem UE. Jego zadania zapisane są bardzo ogólnie i polegają na konieczności finansowego wspierania rozwoju wspólnego rynku.

k) Ombudsman
Wśród instytucji wyspecjalizowanych należałoby wymienić również powołaną Traktatem z Maastricht instytucję Rzecznika Praw Obywatelskich UE. Zadaniem Rzecznika jest badanie skarg obywateli UE lub firm mających siedziby w UE na działalność innych organów Wspólnoty.